Γράφει ο Γιώργος Πισίνας στο Περιοδικό «Αναιρέσεις» | Τεύχος 39
Στον τόπο που έτυχε να γεννηθούμε και να ονομάσουμε πατρίδα, φέτος συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή και το κράτος όρισε το 2022 ως χρονιά μνήμης. Λένε πως είναι ώρα να αντλήσουμε μαθήματα από την Ιστορία για τον κύριο εχθρό μας, κι εμείς θα συμφωνήσουμε, με βασική διαφορά ότι ελληνικό κεφάλαιο και κράτος κοιτάνε προς Ανατολάς για αντιπάλους, ενώ εμείς ενδοσκοπούμε!
Το έτος 2022 ο πόλεμος πρόσθεσε άλλη μια εστία για τις πολεμικές ανταποκρίσεις, την περιοχή της Ουκρανίας. Συμπωματικά, οι πολεμικές διενέξεις γύρω από την Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή ξεκίνησαν στην περιοχή που σήμερα φλέγεται. Για την συμμετοχή της χώρας στην επιχείρηση της Κριμαίας (1919), οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της εποχής, με βασικότερη την Αγγλία, υποσχέθηκαν στο ελληνικό κεφάλαιο δικαιώματα στην Ανατολία. Στη σημερινή Ουκρανία, ο ελληνικός στρατός πήρε το βάπτισμα του πυρός, καλούμενος να πολεμήσει απέναντι στο νεαρό επαναστατικό καθεστώς στη Ρωσία. Εκεί οι Έλληνες στρατιώτες ήρθαν σε επαφή με τις θέσεις των κομμουνιστών και από εκεί αναχώρησαν για την περιοχή της Σμύρνης.
Το ίδιο έτος, στο πρώτο Εθνικό Συμβούλιο του ΣΕΚΕ, οι κομμουνιστές δήλωσαν την αντίθεσή τους στις «ιμπεριαλιστικές αξιώσεις των δυνάμεων μικρών και μεγάλων», απαντώντας ουσιαστικά τόσο στις αγγλικές αξιώσεις στην περιοχή, όσο και στο ελληνικό κεφάλαιο και το πολιτικό σύστημα. Το ΣΕΚΕ εξέδωσε, το 1920, μια προκήρυξη με τίτλο «Η ειρήνη που εορτάζουν οι αστοί και η ειρήνη που θέλει ο λαός», κατηγορώντας την προετοιμασία νέων επεμβάσεων στο εσωτερικό της Μ. Ασίας.
Το χειμώνα του 1921 και ενόψει της προετοιμασίας της προώθησης του ελληνικού στρατού μέχρι την Άγκυρα, διοργανώθηκαν αντιπολεμικά συλλαλητήρια σε όλη την Ελλάδα -Αθήνα, Βόλο, Θεσσαλονίκη, Καβάλα- ως απάντηση στην εθνικιστική προπαγάνδα και την προώθηση του φιλοπολεμικού κλίματος. Το εργατικό κίνημα, αντίστοιχα, πολιτικοποίησε τους αγώνες του με απεργίες πολιτικού και οικονομικού χαρακτήρα, με βασικό οικονομικό αίτημα το 8ωρο. Ας μην ξεχνάμε ότι η μικρασιάτικη εκστρατεία ξεκινά μια επταετία συνεχόμενης εμπλοκής του ελληνικού κράτους σε πολέμους (στους Βαλκανικούς και στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο), εμπλοκή που απαιτούσε την τροφοδοσία μιας πολεμικής μηχανής τόσο με τον ιδρώτα όσο και το αίμα της στρατευμένης νεολαίας της εργατικής τάξης. Ως απάντηση, η κυβέρνηση επιστράτευσε τριακόσιους σιδηροδρομικούς για το μέτωπο. Με αυτόν τον τρόπο, όμως, δεν υπολόγισε άθελα της τη δημιουργία οργανωμένου πυρήνα κομμουνιστών στο μέτωπο.
Στη Μικρά Ασία η δράση των κομμουνιστών ήταν ιδιαίτερα έντονη. Οργάνωση διεκδικήσεων στο μέτωπο και πολιτική ζύμωση για τον χαρακτήρα του πολέμου ήταν κάποιες από αυτές. Ο πιο έντονος τρόπος αντίθεσης των φαντάρων στον πόλεμο ήταν η λιποταξία, και με τη βοήθεια κομμουνιστικών πυρήνων στα πλοία, οι Έλληνες λιποτάκτες έφτασαν τους 60.000. Την περίοδο που στην Ελλάδα το ΣΕΚΕ έπαιρνε αντιφατικές επιλογές, οι κομμουνιστές που βρίσκονταν στο μέτωπο και εξωτερικοί καθοδηγητές διατηρούσαν πολιτική διαύγεια και συνέπεια. Μεγάλες πολιτικές φυσιογνωμίες, όπως ο Π. Πουλιόπουλος (μελλοντικός γραμματέας του ΚΚΕ) ή ο Α. Στίνας, είχαν ενεργή και ισχυρή δράση στον αντιπολεμικό αγώνα στο πολεμικό μέτωπο και αναδείχθηκαν από αυτή τους τη δράση, για την οποία ο πρώτος καταδικάστηκε από στρατοδικείο για «εσχάτη προδοσία».
Συνοψίζοντας, οι κομμουνιστές δεν ήταν μόνο η πολιτική δύναμη που καθ’ όλη την περίοδο της Μικρασιατικής Εκστρατείας πήραν ανοιχτά θέση ενάντια στον πόλεμο, αλλά έλαβαν ενεργό δράση στην ηπειρωτική Ελλάδα και στο μέτωπο, με στόχο το μπλοκάρισμα του πολέμου. Αντίστοιχη στάση είχαν κρατήσει και λίγα χρόνια πριν οι μπολσεβίκοι, στο πλαίσιο του Α’ ΠΠ.
Σήμερα, αντλώντας μαθήματα από την Ιστορία, μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα για τους πολέμους που «θέλουν» να έρθουν. Ο εχθρός βρίσκεται ήδη στη χώρα μας! Επικίνδυνοι για εμάς είναι αυτοί που μας στέλνουν στο μέτωπο ή παίζουν τα κεφάλια μας στην πιθανότητα ενός θερμού επεισοδίου, άλλοτε με πρόσχημα τη Μεγάλη Ελλάδα, άλλοτε την πετρελαιοπαραγωγό Ελλάδα ή την Ελλάδα ενεργειακό κόμβο. Οι φαντάροι είναι αδέλφια μας και η ειρήνη είναι κοινή απαίτηση, για την οποία θα παλέψουμε μαζί, μέσα και έξω από τον στρατό. Όσοι έμελλε να γεννηθούμε σε κοντινούς τόπους, δεν είμαστε εχθροί, μονάχα γείτονες και στόχος μας πρέπει να είναι πως θα ζήσουμε ειρηνικά στη γειτονιά μας, χωρίς άρχουσες τάξεις που θα γεννούν και θα καλλιεργούν μίσος!
