Την Πέμπτη 21 Νοέμβρη και ώρα 19:30 θα γίνει εξ’ αναβολής η εκδήλωση με τίτλο “οι μετανοημένοι της εξέγερσης, αίτια και συνθήκες του φαινομένου της μετάλλαξης αγωνιστών”. Ομιλητής θα είναι ο Θανάσης Σκαμνάκης. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο χώρο της λέσχης.
Θυμίζουμε ότι αυτή η εκδήλωση ήταν προγραμματισμένη να γίνει στα πλαίσια των 40 χρόνων από την εξέγερση του πολυτεχνείου το 73, αλλά είχε αναβληθεί λόγω των γεγονότων στην ΕΡΤ.
Ακολουθεί το άρθρο του Θανάση Σκαμνάκη που δημοσιεύτηκε στην τελευταία έκδοση του περιοδικού “Αναιρέσεις” και άπτεται του θέματος της εκδήλωσης.
Για τους μεταμεληθέντες
Ο θόρυβος γύρω από τον πολύφερνο σύμβουλο του πρωθυπουργού και το αριστερό του παρελθόν, το ρόλο του στην εξέγερση του Πολυτεχνείου και τη σημερινή του θέση, φέρνει ξανά στην επικαιρότητα το ερώτημα για την πορεία πολλών αγωνιστών, η οποίοι ξεκίνησαν από την Αριστερά και κατέληξαν σφοδροί πολέμιοι εκείνης της αφετηρίας τους και… της νεότητάς τους. Ο Βίλυ Μπράντ, πρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας και Καγκελάριος, στη δεκαετία του 1970, στην ερώτηση πως νοιώθει που ο γιός του δηλώνει κομμουνιστής, απαντούσε ότι αν δεν γίνει κομμουνιστής σήμερα στα νιάτα του, πως θα γίνει ένας καλός σοσιαλδημοκράτης όταν μεγαλώσει; Απάντηση που έχει κάποια δόση αλήθειας αλλά σε κάθε περίπτωση παραμένει ανεπαρκής. Στον καιρό της χούντας μας ξάφνιαζε περίεργα που ο Γ. Γεωργαλάς, ο ιδεολογικός εκπρόσωπός της, ο Σάββας Κωνσταντόπουλος, ο εκδότης του «Ελεύθερου Κόσμου» της πιο χουντικής εφημερίδας και ο Θεοφύλακτος Παπακωνσταντίνου, ο συγγραφέας της «Πολιτικής Αγωγής», του βιβλίου της χούντας που κυκλοφορούσε παντού στην Ελλάδα, προέρχονταν από την εαμική αντίσταση. Είχαμε δε την αυταπάτη πως στα δικά μας χρόνια δεν θα υπάρξουν ανάλογα φαινόμενα, λέγαμε πως το κίνημα είχε πάρει το μάθημά του, πως εμείς διαπαιδαγωγούμασταν κομμουνιστικά και θα παραμέναμε πιστοί στους όρκους μας. Κατά έναν τρόπο είχαμε δίκιο, καθώς ήταν δεκάδες οι νέοι, 20 και κάτι ή παρά κάτι, που συνελήφθησαν, βασανίστηκαν σκληρά και δεν μίλησαν. Αλλά… Αλλά η Ιστορία είναι πιο μεγάλη από τις προθέσεις μας, και αδυσώπητη. Άρα λοιπόν σε δυο πεδία ευρύτερα, εμπλεκόμενα και αλληλοεπηρεαζόμενα μπορούμε να αναζητήσουμε τις βαθύτερες αιτίες των τόσων αλλαγών. Αφ’ ενός στο πεδίο της κοινωνικής πραγματικότητας και των αλλαγών που υφίσταται και οι οποίες ασκούν καταλυτική επίδραση στους ανθρώπους και αφ’ ετέρου στο πεδίο της συνείδησης, της γνώσης, των συναισθημάτων, της ατομικής ψυχολογίας Στην πορεία της ζωής του, καθένας άνθρωπος αλλάζει, καθώς αλλάζουν οι συνθήκες, κοινωνικές και ατομικές.
Η νεότητα είναι ορμητική και δεν υπολογίζει τις δυσκολίες, είναι ευαίσθητη, αδιάλλακτη σε ζητήματα δικαιοσύνης και ισότητας, βασισμένη φυσικά στην κουλτούρα που παρέδωσε ο διαφωτισμός και η γαλλική επανάσταση, αλλά, μην το υποτιμάμε, και ο χριστιανισμός. Κι οι πιο ανήσυχοι και δημιουργικοί άνθρωποι της γενιάς συνεπαίρνονται από το ισχυρό ρεύμα μιας εποχής που προβάλλει σπουδαία σχέδια και οράματα. Μέσα σ’ αυτό το μεγάλο ρεύμα θέλουν να βγάλουν τον καλύτερο εαυτό τους, παραμερίζοντας στη σκιά άλλες όψεις του. Έχοντας αρκετές φορές συνείδηση πως θυσιάζουν έναν εαυτό για να αναδείξουν τον άλλον. Οι αντιθέσεις της ψυχής τους δεν σταματούν, αλλάζουν απλώς συσχετισμό. Όταν έρχεται λοιπόν ο καιρός που υποχωρούν τα μεγάλα ρεύματα, οι περιοχές του εαυτού που είχαν σκεπαστεί από τα ορμητικά νερά και δεν φαίνονταν, βγαίνουν ξανά στην επιφάνεια. Διεκδικούν το μερίδιο από τον καιρό που έμειναν βουλιαγμένες στα σκοτεινά σημεία, και μερικές φορές εκδικούνται με σκληρότητα. Πολύ περισσότερο όταν τις μεγάλες προσδοκίες που γέννησε μια εποχή τις ακολουθήσει ήττα, τουτέστιν καθολική υποχώρηση των ρευμάτων. Εκεί βγαίνουν στην επιφάνεια με μανία όλα τα σημεία του εαυτού που είχαν κατατροπωθεί, και, επί πλέον, ζητούν να κερδίσουν τον «απολεσθέντα χρόνο». Ποια καταξίωση μπορεί να προσδοκά καθένας Λαζαρίδης, αν η φιλοδοξία του είναι να γίνει επιφανές στέλεχος της πολιτικής ζωής, ή του πανεπιστημίου ή προβεβλημένος διανοούμενος σε μια κοινωνία που έχει αλλάξει τις ιεραρχήσεις και όπου το να είσαι πιστός δεν έχει τόσο αξία όσο το να σε δείχνει η τηλεόραση και πολύ περισσότερο το να ’χεις λεφτά;
Το θέμα συνεπώς είναι πόσο βαθειά είναι η γνώση, πόσο βιωμένη η πεποίθηση, πόσο ουσιαστική η στράτευση. Όχι πως και οι καλύτεροι άνθρωποι δεν έχουν ταλαντεύσεις, δεν βρέθηκαν ή βρίσκονται σε σταυροδρόμια όπου πρέπει να ορίσουν με σκληρή απόφαση αν θ’ αλλάξουν τη διαδρομή τους ή όχι. Η ταλάντευση, αν δεν θέλουμε να έχουμε χριστιανική αντίληψη της στράτευσης και της πίστης, είναι αναπόφευκτη, μονάχα οι ανόητοι δεν ταλαντεύονται. Και ίσα-ίσα τη μεγάλη αξία την έχει να ταλαντευτείς, να σπαράξεις και να παραμείνεις. Όχι από πείσμα, ούτε από μεταφυσική οφειλή τους χρέους, αλλά από βαθειά επίγνωση της ιστορικής αναγκαιότητας. Και εν τέλει, η Ιστορία στις δύσκολες καμπές της σε αυτούς τους ανθρώπους στήριξε τις νέες ανόδους. Με αυτή την έννοια, πάντα θα επαναλαμβάνονται τα φαινόμενα των ανθρώπων που εγκαταλείπουν τα νεανικά τους (ή ακόμα και μη νεανικά) πετάγματα για να «προσαρμοστούν». Κι ωστόσο η μικρή ή μεγάλη συμβολή τους τον καιρό της ορμής δεν μπορεί να διαγραφεί. Ακόμα και σ’ αυτούς, ή μάλλον κυρίως σ’ αυτούς ταιριάζει ο στίχος που τραγουδούν οι Κατσιμιχαίοι: «γιατί ό,τι υπήρξε μια φορά δεν γίνεται να πάψει να ’χει υπάρξει».
Αλλά και πάλι, όλα αυτά έχουν ως προϋπόθεση πως εκείνοι που κρίνουν, επειδή κρίνονται επίσης, πρέπει να αποδεικνύουν την ορθότητα της δικής τους επιλογής και επιμονής.
Θανάσης Σκαμνάκης
