Συνέντευξη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Αναιρέσεις» | Τεύχος 39
Τη συνέντευξη συντόνισε η Στεφανία Παστρωμά.
Μιλάμε με τη Κική Μένου, εργαζόμενη σε ΜΚΟ, μέλος ενωτικής πρωτοβουλίας εργαζομένων στο προσφυγικό-μεταναστευτικό.
Πόλεμος και Προσφυγιά είναι στενά συνδεδεμένα, όπως μας θύμισε η Ουκρανία. Υπάρχει κάτι που θα έπρεπε να είναι γνωστό στον κόσμο, αλλά δεν είναι;
Ένας πόλεμος -πόσο μάλλον αυτός στην Ουκρανία, το Αφγανιστάν, τη Συρία, το Ιράκ, τη Σομαλία, την Υεμένη- γίνεται με σκοπό την εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών των χωρών, στο πλαίσιο του οξυμένου ανταγωνισμού του κεφαλαίου για τον πλήρη έλεγχό τους. Το ζήτημα πάντα είναι ποια πολιτική δύναμη θα έχει τον πλήρη έλεγχο της γης, του υπεδάφους, των εργατικών χεριών και του πλούτου που παράγεται από αυτά. Με αυτή την αιχμή λαμβάνονται οι αποφάσεις για εμπόλεμες συρράξεις και σε καμία περίπτωση δε γίνεται για την καλυτέρευση της ζωής των λαών, που με την πρώτη εισβολή, σύρραξη ή επίθεση γίνονται οι ίδιοι η πρώτη σπορά των μετέπειτα κερδών. Η προσφυγιά δεν είναι επιλογή, είναι ασυνείδητη ή συνειδητή ανάγκη επιβίωσης του ανθρώπου. Πόλεμος και προσφυγιά, πόνος και ξεριζωμός πάνε πάντα χέρι-χέρι. Για να «διορθωθεί» η προσφυγιά, να έρθει στα «δυτικά» και «αξιοπρεπή» μας μέτρα, πρέπει να πάψει ο πόλεμος, για να σταματήσει ο πόνος πρέπει να σταματήσει η εκμετάλλευση των τόπων, της γης, του αέρα, των παιδιών μας.
Είναι πολλά τα άγνωστα ζητήματα στο ευρύ κοινό, όπως η εχθρότητα των κυβερνώντων να αναλάβουν την προστασία των προσφύγων, ότι εκατομμύρια πρόσφυγες βρίσκουν καταφύγιο αρχικά σε γειτονικές χώρες σε αχανείς καταυλισμούς μέσα στη φτώχεια, ειδικά της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, χρόνια πριν αποφασίσουν να δώσουν το τελευταίο τους εισόδημα για ένα ταξίδι στην «ασφαλή» Ευρώπη. Ακόμη, οι πολιτικές εισόδου, υποδοχής και ταυτοποίησης στις χώρες εισόδου προσφύγων δε συγκροτούνται για να αποτρέψουν τα δίκτυα λαθρομετανάστευσης. Όσο πιο σκληρές οι πολιτικές αποτροπής, τόσο πιο διευρυμένα τα δίκτυα λαθρομετανάστευσης. Καμία πολιτική δε μπορεί να σταματήσει έναν άνθρωπο να περπατά προς αυτό που αισθάνεται ότι είναι ο τελικός σκοπός προστασίας του, όπως ένα κράτος με δομές φροντίδας και δυνατότητα εργασίας. Κανένας δε βάζει τον εαυτό του και τα παιδιά του σε μια τόσο μεγάλη ταλαιπωρία αν δεν έχει ελπίδα επιβίωσης. Το βλέπουμε με τα ουκρανικά προσφυγικά ρεύματα, που οι μηχανισμοί υποδοχής και απόδοσης ασύλου λειτούργησαν άμεσα και προς το συμφέρον του λαού, με την πλειοψηφία των παιδιών να έχει εγγραφεί στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, σε αντίθεση με τη μάχη που δίνουν καθημερινά δάσκαλοι και εργαζόμενοι σε ΜΚΟ για να βρεθούν τα υπόλοιπα προσφυγόπουλα στα ελληνικά σχολεία.
Παρατηρούμε, λοιπόν, ένα προφίλ πρόσφυγα που μπορεί να δεχθεί η Ευρώπη και οι κυβερνήσεις της. Αποδέχεται τους Ουκρανούς όχι απλά για λόγους κοινού δόγματος, χρώματος κ.ά., αλλά γιατί βλέπει ένα εργατικό δυναμικό άμεσα εκμεταλλεύσιμο και εξειδικευμένο στην εγχώρια παραγωγή. Ο υπουργός τουρισμού, Κικίλιας, έχει αναφερθεί στη δυνατότητα απορρόφησης 50.000 Ουκρανών σε θέσεις εργασίας. Γιατί οι θέσεις αυτές δεν υπήρχαν για τους πρόσφυγες που βρίσκονται τόσα χρόνια στην Ελλάδα; Το ουκρανικό προσφυγικό «υλικό» είναι υψηλά καταρτισμένο, με γνώσεις ευρωπαϊκών γλωσσών και δεξιότητες άμεσα εκμεταλλεύσιμες στις εργασίες του κεφαλαίου στην Ευρώπη. Ένας πρόσφυγας από τη Σομαλία κοστίζει πολύ παραπάνω στο κράτος για να τον εκπαιδεύσει και να τον καταρτίσει. Μπορούμε, επομένως, να πούμε με σιγουριά ότι η Ε.Ε. είναι ρατσιστική και απάνθρωπη ειδικά για τους πιο κατατρεγμένους και καταπιεσμένους, τους φτωχούς. Οι πρόσφυγες είναι προϊόντα στο διεθνές σύστημα εκμετάλλευσης, έχουν τιμές και κόστη και με αυτά τα κριτήρια κρίνει το σύστημα αν έχουν αξία προστασίας ή όχι.
Ποια είναι η γενική ευρωπαϊκή κατεύθυνση διαχείρισης του προσφυγικού? Ποιες οι συνθήκες διαβίωσης τους στα camps? Πρόκειται για πολιτική επιλογή ή αδυναμία αποτελεσματικής διαχείρισης;
Πρόκειται σίγουρα για πολιτική επιλογή και όχι για αδυναμία αποτελεσματικής διαχείρισης. Τα ουκρανικά προσφυγικά ρεύματα επιβεβαιώνουν αυτή την εκτίμηση πολιτικών φορέων της αντικαπιταλιστικής αριστεράς και του εργατικού κινήματος των προηγούμενων χρόνων. Ειδικά για τον ουκρανικό λαό, όλοι οι μηχανισμοί τέθηκαν αμέσως σε ισχύ για την άμεση απόδοση διεθνούς προστασίας, την αποστολή υποστηρικτικού υλικού επιβίωσης, την άμεση συνεργασία με τις κοινότητες Ουκρανών για την υποστήριξη τους. Τι από αυτά έγινε με τα προσφυγικά ρεύματα από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική; Τίποτα. Αυτό που έγινε συνειδητά ήταν η ολοκλήρωση των πολιτικών αποτροπής και οχύρωσης της «Ευρώπης-Φρούριο». Μαζί με τη Frontex ενισχύθηκαν οι συνοριακές δυνάμεις ελέγχου που διενεργούν τα γνωστά pushbacks (επαναπροωθήσεις) με κόστος τις ζωές εκατοντάδων ανθρώπων στον Έβρο, το Αιγαίο, τη Μεσόγειο. Προχώρησε η αναγνώριση της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας με στόχο τις μαζικές απορρίψεις αιτημάτων ασύλου στην Ευρώπη. Το τουρκικό κράτος βέβαια, παραμένει εχθρικό στην πλειοψηφία των εθνικοτήτων που παραμένουν εντός του, καθώς δεν υπάρχει ολοκληρωμένο σύστημα διεθνούς προστασίας και ασύλου. Οι διαδικασίες υποδοχής παραμένουν με σκοπό τη μη ορθή ενημέρωση για τα δικαιώματα σχετικά με την κατάθεση ασύλου, απαγορεύεται η μετακίνηση στην ενδοχώρα, ακόμη και αν έχεις καταθέσει αίτημα διεθνούς προστασίας, και η μόνη λύση που προσφέρουν οι κυβερνήσεις είναι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, μακριά από αστικούς ιστούς, σχολεία, υπηρεσίες, νοσοκομεία, κέντρα υποστήριξης και τις πραγματικές κοινωνικές σχέσεις που έχουν ανάγκη οι κατατρεγμένοι για να ορθοποδήσουν. Η Ευρώπη είναι ένα μεγάλο στρατόπεδο συγκέντρωσης, από το κλειστό κέντρο της Σάμου και το Καρά Τεπέ, μέχρι τη ζούγκλα του Καλαί κοντά στο κανάλι με τη Μεγάλη Βρετανία. Η Ε.Ε. δε θέλει και για αυτό δε μπορεί να υπηρετήσει την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου που ζητά καταφύγιο και άσυλο. Η πλειοψηφία των κρατών-μελών κρατούν αρνητική στάση στις μετεγκαταστάσεις από τις χώρες εισόδου, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, κάποιες χώρες, όπως η Γαλλία, διατηρούν κακές πρακτικές στα ζητήματα οικογενειακών επανενώσεων με υποθέσεις ανοιχτές πάνω από ένα χρόνο, υπάρχει περιορισμός στους αναγνωρισμένους πρόσφυγες να μετακινηθούν ελεύθερα και να αναζητήσουν θέσεις εργασίας σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και πλάι σε αυτά μια σκληρότατη πολιτική αστυνόμευσης με πογκρόμ στις γειτονιές και χαρτιά απέλασης. Βάσει όλων αυτών γίνεται αντιληπτό ότι η πολιτική είναι μια… «Δε θα πληρώσουμε εμείς για τη φτώχεια και την ανέχεια που σας ρίξαμε». Και αυτό θα πρέπει να το καταλάβουν οι πρόσφυγες είτε με το καλό, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τις μαζικές απορρίψεις ασύλου με πρόσχημα την Τουρκία, το κλείσιμο του προγράμματος ΕΣΤΙΑ, τη δυσκολία ένταξης των παιδιών στα σχολεία, είτε με το κακό, τις δολοφονίες στα σύνορα της χώρας.
