Επανοικειοποίηση της γειτονιάς ή πολιτισμική οικειοποίηση από τα πάνω;
Εικόνα νούμερο ένα: Στα Εξάρχεια, κοπέλα προσπαθεί να παίξει μπάσκετ στη γειτονιά της, η αστυνομία της επιτίθεται, περαστικός ξυλοκοπείται στην προσπάθειά του να τη βοηθήσει. Εικόνα νούμερο δύο: Ελάχιστα χιλιόμετρα πιο κάτω, τα στενά γύρω από τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση γεμίζουν με χιλιάδες κόσμου, σε ένα φαντασμαγορικό «Block Party» σε συνεργασία με ένα από τα μεγαλύτερα μουσικά φεστιβάλ. Μικρό εισαγωγικό σχόλιο, ενδεικτικό της «Live your myth in Athens» πραγματικότητας.
Πηγαίνοντας πίσω, η ιστορία των block parties φαίνεται να ξεκινάει γύρω στο 1920 στη Νέα Υόρκη και αναφέρονται σε μια κουλτούρα που οικειοποιήθηκαν στην Αμερική κυρίως φυλετικές μειονότητες για να έρθουν κοντά μεταξύ τους και να επικοινωνούν με την κουλτούρα και τις ρίζες τους. Το Block αναφέρεται στα Blocks εργατικών κατοικιών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες πληθυσμοί σε συγκεκριμένες περιοχές της πόλης και ουσιαστικά αποτελούσαν την πολεοδομική μονάδα του “γκέτο”. Με το πέρασμα των χρόνων, καθιερώθηκαν και αποτέλεσαν οργανικό κομμάτι έκφρασης των πιο αποκλεισμένων και περιθωριοποιημένων κοινωνικά κομματιών της Αμερικής, κυρίως κοντά στη δεκαετία του ‘70. Οργανωμένα από τη γειτονιά για τη γειτονιά, αποτελούσαν τόπο συνάντησης των καταπιεσμένων των γκέτο, των φυλετικών μειονοτήτων, των ανθρώπων που ζούσαν στις άθλιες συνθήκες των εργατικών κατοικιών και εργάζονταν σε ακόμα αθλιότερες. Έγιναν τόποι συνάντησης και διατήρησης της δικής τους κουλτούρας. Εκεί, μπορούσαν να μιλήσουν τη δική τους γλώσσα, να μοιραστούν το δικό τους βίωμα, να παίξουν τη δική τους μουσική – από εκεί έστειλε το μήνυμά του ο Grand Master Flash, αποτυπώνοντας τη σκληρή καθημερινότητα των γκέτο και χτίζοντας στα θεμέλια του Hip Hop όπως το γνωρίσαμε.
Πόση σχέση έχουν τα παραπάνω με το οπτικοακουστικό υπερθέαμα της Στέγης στον Νέο Κόσμο; Πώς ένα event καθ’ όλα δημιουργημένο «από τα πάνω», με πανάκριβο εξοπλισμό και υποδειγματικό σχεδιασμό promotion, με καθορισμένο line up συγκεκριμένων καλλιτεχνών, μπορεί να οικειοποιείται τον όρο «block party»; Πώς και με ποιους όρους αυτή η εκδήλωση αποτέλεσε τόπο έκφρασης και εκπροσώπησης των πλέον καταπιεσμένων αυτής της πόλης και της γειτονιάς; Ποια είναι η υποκουλτούρα που πασχίζει να διατηρήσει ζωντανή και να επικοινωνήσει στο κοινό του το Ίδρυμα Ωνάση; Πιθανότατα εννοούν αυτή της ελεύθερης παρουσίας μας στα πάρκα, τα γήπεδα και τις πλατείες των γειτονιών μας, καθώς, όπως φαίνεται, αυτή δεν είναι πλέον δεδομένη. Είτε γιατί αυτά πωλούνται σε ιδιώτες, γκρεμίζονται, κλείνουν, είτε επειδή ο συνεχόμενος “εξευγενισμός” (gentrification) των γειτονιών εντός και πέριξ του κέντρου τις καθιστά αποκλειστικό προνόμιο πλουσίων και τουριστών.
Τα κοινωφελή ιδρύματα και οι κρατικοί φορείς έχουν μακρά ιστορία τέτοιου τύπου εκμετάλλευσης. Εξασφαλίζοντας οικονομικά οφέλη και στήνοντας κοινωνικά προφίλ για τους επιχειρηματίες που βρίσκονται από πίσω, καταναλώνουν κοινωνικούς αγώνες και καλλιτεχνικά ρεύματα και γεννούν viral ινσταγκραμικά προϊόντα. Τα εντυπωσιακά νέον φώτα της Στέγης ντύθηκαν «αντιφασιστικά» για τη δίκη της Χ.Α. Βάφτηκαν στα χρώματα του ουράνιου τόξου. Πήραν τη μορφή του Ζακ Κωστόπουλου. Μετά έσβησαν, για να ανάψουν ξανά για το επόμενο event, αφού επιτέλεσαν τον ρόλο τους: να γίνουν η εκπροσώπηση, η δημόσια τοποθέτηση και η ορατότητα, lifestyle που αναπαράγεται από τα μέσα για 24 ώρες και μετά πεθαίνει.
Σε αυτή τη διαδρομή, η πληροφορία χάνει την οποιαδήποτε πολιτική της διάσταση, δείχνει να συμπεριλαμβάνει το σύνολο μιας κοινωνίας απαλλαγμένης από ανισότητες και ταξικές διαφορές, να εκπροσωπεί το σύνολο του λεγόμενου “δημοκρατικού τόξου”, αρχίζει και τελειώνει σε ένα φανταχτερό ποστ από “εναλλακτικά” προφίλ στο διαδίκτυο. Και, το βασικότερο, υπάρχει και συμβαίνει ανεξάρτητα από την παρουσία των υποκειμένων που «εκπροσωπεί». Όπως η Εθνική Λυρική Σκηνή, για παράδειγμα, που επέλεξε να ανεβάσει σε όπερα τη Στρέλλα, μια ταινία ιστορική για τα ελληνικά δεδομένα σε ό,τι αφορά την τρανς ορατότητα, επιλέγοντας πολύ συνειδητά έναν cis άνδρα για τον ομώνυμο ρόλο. Μάλιστα, σε απαντήσεις που διακινούνται διαβάζουμε, ως υπεράσπιση της επιλογής, ότι ο ηθοποιός έχει παράλληλα και μια drag περσόνα, οπότε πληροί (!) και τις προϋποθέσεις για να εκπροσωπήσει την τρανς κοινότητα. Συστημική «άγνοια» στα καλύτερά της.
Η συμπερίληψη και η ορατότητα δεν είναι tasks που επιτελούνται με φωτεινές επιγραφές, ούτε νούμερα σε λίστες και στατιστικά. Τα μοτίβα, οι παραστάσεις και οι κατακτήσεις της τάξης μας ανήκουν στον κόσμο του αγώνα και στις λαϊκές γειτονιές που μόχθησαν να τα κατακτήσουν. Οι λέξεις μετράνε, οι ιστορίες μετράνε, οι αγώνες μας μετράνε. Δεν είναι εικόνα στις ειδήσεις τους και θα συνεχίσουν να τους χαλάνε τη βιτρίνα. Τα πραγματικά Block Party θα έρθουν από τις φτωχογειτονιές της Αθήνας για να εκφράσουν την ανάγκη της συλλογικότητας, της ελεύθερης έκφρασης και ζωής στη γειτονιά, χωρίς fancy εξοπλισμούς των ιδρυμάτων που χρησιμοποιούν όρους και παραδόσεις των πραγματικά καταπιεσμένων για λόγους προώθησης και διαφήμισης.
