Από προχθές φιγουράρει στο διαδίκτυο η  φωτογραφία του μηνύματος στην πρόσοψη της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση αλλά και διάφορες αιχμηρές παραλλαγές της που υπογραμμίζουν την καχυποψία για τον όψιμο συστημικό “αντιφασισμό”. Δεν θα δίναμε ωστόσο τόση βάση αν αυτή η εικόνα δεν έβρισκε μια -έστω και συγκρατημένη- αποδοχή κομματιού του αντιφασιστικού κινήματος, στο όνομα ενός υποτιθέμενου πλατιού αντιφασιστικού μετώπου που χωράει όλο το φάσμα του λεγόμενου «δημοκρατικού τόξου». Αυτή η συζήτηση έχει ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα για τη μέρα μετά την Τετάρτη 7 Οκτώβρη, που θα μας βρει όλες και όλους έξω από το Εφετείο. Εκτός ίσως από αυτούς που διαχρονικά απείχαν…

Κολυμπήθρα του Σιλωάμ for a greater cause.

Χωρίς να είναι σκοπός μας να αναλύσουμε διεξοδικά την πολιτιστική πολιτική των Κοινωφελών Ιδρυμάτων, έχει αξία να σταθούμε σε κάποια σημεία.

Η πολιτική του cause marketing σύμφυτη με την λειτουργία κερδοσκοπικών οργανισμών έχει εγείρει πολλάκις συζητήσεις για ξέπλυμα επιχειρηματικών κολοσσών και πολιτικών προσώπων και όχι αδίκως. Δεν είναι καινούργια η συζήτηση για το pinkwashing της ισραηλινής κυβέρνησης που επιχειρεί να συγκαλύψει την εγκληματική πολιτική του απαρτχάιντ στην Παλαιστίνη εκμεταλλευόμενή τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας για την προβολή μιας προοδευτικής εικόνας, για τη στήριξη της Αμερικάνικης Πρεσβείας στο Athens Pride, το «όλοι μαζί μπορούμε» του ΣΚΑΙ κλπ. Τα Κοινωφελή Ιδρύματα είναι η πιο πετυχημένη εκδοχή αυτής της πολιτικής καθώς αποτελούν τον απαραίτητο ενδιάμεσο «ουδέτερο» φορέα ανάμεσα στον εκάστοτε επιχειρηματικό όμιλο και τον ωφελούμενο λαό. Έτσι ο ρόλος και τα κίνητρα τους μοιάζουν αποσυνδεδεμένα με τις επιδιώξεις και τους σκοπούς των ιδρυτών και των διοικήσεων τους.

Η πραγματικότητα είναι προφανώς διαφορετική. Χαρακτηριστική είναι η τροπολογία που πέρασε το 2019 (επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, με τη στήριξη και της ΝΔ) σύμφωνα με την οποία το εν λόγω Ίδρυμα απαλλάσσεται από τον φόρο των ακινήτων του λόγω της συμβολής του στην «Κοινωνική Αλληλεγγύη». Όπως συγκεκριμένα αναφέρεται «λόγω της συμβολής του ιδρύματος στον πολιτισμό, στην παιδεία το περιβάλλον την υγεία και κοινωνική αλληλεγγύη είναι επιβεβλημένη η εξαίρεσή του και των εταιριών του που συμβάλλουν στο κοινωφελές έργο του από τον ειδικό φόρο επί των ακινήτων». Πρόκειται δηλαδή για οργανισμούς «βιτρίνα», που δήθεν καλύπτουν μια σειρά κενών της ανύπαρκτης κοινωνικής πολιτικής του κράτους και φυσικά απολαμβάνουν φοροαπαλλαγές και επιχορηγήσεις πολλαπλάσιας πραγματικής αξίας που καταλήγουν στις επιχειρηματικές δραστηριότητες του εκάστοτε ομίλου και εν τέλει φουσκώνουν ακόμα περισσότερο τις τσέπες του μεγάλου κεφαλαίου.

Πέρα από το οικονομικό κέρδος όμως ποντάρουν και στο ιδεολογικό. Όσο το κράτος αποσύρεται από την χρηματοδότηση των κοινωνικών αγαθών και τα πολιτικά κόμματα φθείρονται, υπάρχει ο πυλώνας των ευεργετών που θα σώσουν σαν από μηχανής θεοί την πα(ρτρ)ίδα. Έτσι η Στέγη από την ίδρυση της επιδιώκει σταθερά την επικράτηση την Υγεία, στην Παιδεία, στα Γράμματα και στον Πολιτισμό με τη συμβολή της σε «κοινωφελή έργα» ενώ δεν λείπουν από την ενασχόληση της και ποικίλα κοινωνικά ζητήματα αλλά και άλλα πιο …«ζωτικής σημασίας» όπως ο νέος φωτισμός της Ακρόπολης.

Φυσικά, αφού στην πραγματικότητα λειτουργούν ως ένα κεκαλυμμένο «τμήμα Marketing» μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, αντίστοιχα και οι εργασιακές σχέσεις των εργαζομένων τους απέχουν από την όποια «Κοινωνική Αλληλεγγύη και Κοινωφελές Έργο». Όπως καταγγέλλει μόλις λίγες μέρες πριν το ΣΕΘΕΑ (https://bit.ly/3iuRFR7), η Στέγη διαχρονικά λειτουργούσε με εργαζόμενους 9μηνων συμβάσεων, ενώ τώρα (παράλληλα με την «αντιφασιστική» της δράση), επιχειρεί την επαναπρόσληψη εργαζομένων μέσω εργολαβικής εταιρείας, την ακόμη μεγαλύτερη μείωση των απολαβών των εργαζομένων και φυσικά την πλήρη αποσταθεροποίηση των εργασιακών σχέσεων τους.

Επομένως προκύπτει μια de facto αντίφαση μεταξύ των επιδιώξεων του μεγάλου κεφαλαίου (και των πολιτικών εκπροσωπήσεων του) και αυτών του αντιφασιστικού κινήματος που έγκειται στην ίδια την φύση του φασισμού. Το τσάκισμα του απαιτεί να ξεριζώσεις το σύστημα που τον γεννά, τον τροφοδοτεί και τον χρησιμοποιεί όταν “νιώθει” να απειλείται. Συνεπώς λυπούμαστε αλλά δεν εντοπίζουμε αγνές προθέσεις στους “φιλάνθρωπους” που εγγενώς έχουν τον ρόλο ανατροφής του αυγό του φιδιού.

Οι ιστορικοί, δε, συμβολισμοί είναι τόσο προκλητικοί που είναι αδύνατο να τους αγνοήσεις, όταν ο ευεργέτης της Στέγης, Αριστοτέλης Ωνάσης, κατά τη διάρκεια της Χούντας έκανε χρυσές δουλειές και φυσικά της παρείχε την πλήρη στήριξή του, ενώ είχε παραχωρήσει μέχρι και πολυτελή κατοικία στο Λαγονήσι στον δικτάτορα Παπαδόπουλο. Εκείνοι δεν είναι που τους έβγαλαν από τις τρύπες τους για να κάνουν τη βρώμικη δουλειά στα δύσκολα και πρωτόγνωρα χρόνια του μνημονίου και της σκληρής αντιλαϊκής επίθεσης; Όταν όλο το μιντιακό κατεστημένο (από τις πιο σοβαροφανείς εκπομπές πολιτικής ανάλυσης, μέχρι το μεσημεριανό lifestyle) προμόταρε με κάθε τρόπο τους φασίστες, μήπως δεν γνώριζαν ποιους και τι εξυπηρετεί η Χρυσή Αυγή; Μήπως δεν ήξεραν ότι πρόκειται για τους χρήσιμους που θα στέκονται απέναντι σε κάθε δράση και λόγο λαϊκής διεκδίκησης;

Η δολοφονία του Παύλου και του Σαχζάτ, οι μαχαιρωμένοι μετανάστες, οι επιθέσεις σε φοιτητές, εργαζόμενους, συνδικαλιστές και αγωνιστές ευρύτερα κοινωνικών κινημάτων ήταν ακριβώς ο στόχος του κεφαλαίου όταν έστρωνε τον δρόμο για την άνοδο της Χρυσής Αυγής. Ο στόχος ήταν ο φόβος για το χειρότερο, ο φόβος να αντισταθείς όταν τσακίζεται το παρόν και το μέλλον σου, ο φόβος ότι αν δεν σωπαίνεις μπορεί να γίνεις κι εσύ ο στόχος του μαχαιριού του φασίστα. Αυτό έλεγε και ο στίχος που τραγουδούσε και ο Παύλος «Σιγά μη φοβηθώ» και φυσικά δεν έχει καμία θέση στον τοίχο της Στέγης Ωνάση.

Οι περιπτώσεις του Ιδρύματος Ωνάση, του «δημοκρατικού τείχους» της ΕΦΣΥΝ και της προκλητικής αφίσας για τον Δημήτρη Κουσουρή του ΚΙΝΑΛ, παρ’ ότι διαφορετικές, μοιράζονται ένα κοινό πυρήνα. Αυτοί που όψιμα διατείνονται την αντίθεση τους στο φασισμό δεν έπαιξαν κανένα ρόλο, σε καμία φάση για την ενίσχυση του αντιφασιστικού αισθήματος και κινήματος. Κατά πλειοψηφία συνέβη το ακριβώς αντίθετο και σήμερα, εμφανίζονται στο παραπέντε στο κάδρο της αντιφασιστικής μάχης για να αδράξουν το στιγμιότυπο, λες και ήταν πάντα εκεί.

Για μας είναι ξεκάθαρο ότι κεφαλαίο και πολιτικοί εκφραστές του δεν έχουν καμία θέση στον αντιφασιστικό αγώνα. Ο αντιφασιστικός αγώνας γίνεται στο δρόμο, στις γειτονιές και στους χώρους εργασίας. Ακριβώς εκεί δηλαδή που είναι χρήσιμος και καλλιεργείται ο φασισμός, ο οποίος θα τσακιστεί από αυτούς που στοχεύει. Ούτε από τη Στέγη Ωνάση, ούτε από τη ΝΔ, το ΚΙΝΑΛ και τον ΣΥΡΙΖΑ που τόσα χρόνια τον ανέχονται και του στρώνουν το έδαφος.

Για να μη ξαναζήσουμε όσα έγιναν τα τελευταία χρόνια, για να μην τον ξαναδούμε μπροστά μας με διαφορετικά πρόσωπα τα επόμενα χρόνια και για να μην χρειαστεί να ξαναγίνει τέτοια δίκη στο μέλλον, κάνουμε ξεκάθαρη την ανάγκη να τσακιστεί ο φασισμός μαζί με το σύστημα που τον γεννά, τον θρέφει και τον αναπαράγει. Και την επόμενη φορά που θα μουρμουρήσουμε τα λόγια του γνωστού τραγουδιού, ας αναλογιστούμε το βάθος των σκέψεων και των εμπειριών που κουβαλά.

Ας δικαιώσουμε τον ποιητή.

Ο φασισμός δεν έρχεται από το μέλλον
καινούριο τάχα κάτι να μας φέρει.
Τι κρύβει μέσ’ στα δόντια του το ξέρω,
καθώς μου δίνει γελαστός το χέρι.

Οι ρίζες του το σύστημα αγκαλιάζουν
και χάνονται βαθιά στα περασμένα.
Οι μάσκες του με τον καιρό αλλάζουν,
μα όχι και το μίσος του για μένα.

Το φασισμό βαθιά καταλαβέ τον.
Δεν θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον.

Ο φασισμός δεν έρχεται από μέρος
που λούζεται στον ήλιο και στ’ αγέρι,
το κουρασμένο βήμα του το ξέρω
και την περίσσεια νιότη μας την ξέρει.

Μα πάλι θέ ν’ απλώσει σα χολέρα
πατώντας πάνω στην ανεμελιά σου,
και δίπλα σου θα φτάσει κάποια μέρα
αν χάσεις τα ταξικά γυαλιά σου.

Ο φασισμός – Φώντας Λάδης (από τη συλλογή Καθημερινός Φασισμός)