Το 15^ο τεύχος των Τετραδίων Μαρξισμού έχει δύο αφιερώματα: το πρώτο για την Παρισινή Κομμούνα, το ιστορικό της περιβάλλον και τη διαχρονική σημασία της για τη μαρξιστική θεωρία και το δεύτερο για τη Μικρασιατική εκστρατεία, τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς καθώς και την αστική και εργατική πολιτική απέναντι στον πόλεμο.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε το 15^ο τεύχος των Τετραδίων Μαρξισμού, με διπλό αφιέρωμα για δύο πολύ σημαντικές επετείους. Πέρσι συμπληρώθηκαν 150 χρόνια από την Παρισινή Κομμούνα, την εμβληματική αυτή προλεταριακή επανάσταση που εγκαθίδρυσε για πρώτη φορά την εργατική εξουσία σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα για 72 μέρες. Περιφρονημένη και υποτιμημένη από την επίσημη ιστορία των σχολικών βιβλίων, στα οποία «δεν βρίσκεις παρά των βασιλιάδων τα ονόματα», αποτελεί για το εργατικό επαναστατικό κίνημα ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης και εμπειρίας. Τα Τετράδια Μαρξισμού παρουσιάζοντας τις ειδικές συνθήκες εντός των οποίων συνέβη αυτή η μεγάλη ταξική σύγκρουση αναδεικνύουν τα καθολικά της στοιχεία, αυτά που συνδέουν τον 19^ο αιώνα με τον 21^ο.

Επίσης φέτος συμπληρώνεται ένας αιώνας από την ήττα της Ελλάδας στη Μικρασιατική εκστρατεία, που σηματοδότησε με την τραγωδία της ανταλλαγής των πληθυσμών και της διπλής προσφυγιάς, Ελλήνων και Τούρκων, το τέλος της «Μεγάλης Ιδέας». Το αφιέρωμα επιδιώκει να ξεπεράσει τα απλουστευτικά σχήματα, όπως το «οι μεγάλες δυνάμεις μας παρέσυραν και μετά μας εγκατέλειψαν» ή πως «φταίει ο εθνικός διχασμός». Παρουσιάζει το πλέγμα των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και μετά, το κυνικό παιγνίδι των υποσχέσεων και των ανταλλαγμάτων και τις επιδιώξεις της ελληνικής αστικής τάξης. Δεν θα μπορούσε να λείπει η στάση του εργατικού κινήματος και του ΣΕΚΕ.

Ο Μάκης Γεωργιάδης παρουσιάζει το «γεωπολιτικό πανόραμα» της εποχής της Παρισινής Κομμούνας παγκόσμια με γεγονότα όπως ο αμερικανικός εμφύλιος, οι εμφύλιοι στην Ισπανία και η επέκταση της αποικιοκρατίας. Ο Στάθης Κουβελάκης εστιάζει στην προσέγγιση της Κομμούνας από τον Μαρξ σε σχέση με την «Κομμούνα όπως υπήρξε», στη σχέση της με τον κοινοβουλευτισμό και τις ριζοσπαστικές παραδόσεις της περιόδου 1792-1794, τις αντιθέσεις στο εσωτερικό της ανάμεσα στον συγκεντρωτισμό και την ομοσπονδιοποίηση, στην εκτελεστική της εξουσία και τη δημοκρατία. Ο Δημήτρης Γρηγορόπουλος παρουσιάζει τα ίδια τα γεγονότα της περιόδου, την επανάσταση και τα επιτεύγματά της καθώς και την επίδρασή της στη μαρξιστική θεώρηση για το προλεταριακό κράτος.

Στη δικτατορία του προλεταριάτου αναφέρεται ο Διονύσης Τζαρέλλας ως συλλογικό μεταβατικό νομοθέτη, φορέα άρνησης και δημιουργίας. Παράλληλα με την εξέταση των παραδοσιακών σοσιαλιστικών ρευμάτων εξετάζεται το ζήτημα της πολιτικής πρωτοπορίας, του κόμματος σε σχέση με τα εργατικά συμβούλια. Η Ξένια Μαρίνου επικεντρώνει στην περίοδο μετά την ήττα και την αιματηρή καταστολή της Παρισινής Κομμούνας, στην ανασυγκρότηση του εργατικού και σοσιαλιστικού κινήματος και στην διαδικασία της αμνήστευσης των κομμουνάρων. Η Χρύσα Καραμήτρου εστιάζει στη στάση της επανάστασης απέναντι στην εκκλησία, στη μακρά παράδοση του γαλλικού αντικληρικαλισμού. Στην παρέμβασή του ο Αντώνης Γαζάκης παρουσιάζει το αφιέρωμα για την Κομμούνα στo ηλεκτρονικό περιοδικό Marginalia και τις διαδικασίες συγγραφής του.

Η αντιπολεμική τοποθέτηση του ΣΕΚΕ σηματοδότησε την μετάβαση από τον ριζοσπαστικό σοσιαλισμό στον εργατικό, διεθνιστικό κομμουνισμό

Ξεκινώντας το αφιέρωμα για την Μικρασιατική εκστρατεία ο Νίκος Πελεκούδας εκτιμά την πολιτική των Μεγάλων δυνάμεων σε σχέση με τη «Μεγάλη Ιδέα» της ελληνικής αστικής τάξης που τελικά συνένωνε και τις δύο πτέρυγές της. Ο Παναγιώτης Μαυροειδής εκτός από τον χαρακτήρα του μικρασιατικού πολέμου και το οικονομικό υπόβαθρο του «εθνικού διχασμού», επικεντρώνει στη στάση του νεαρού ΣΕΚΕ απέναντι στον πόλεμο εκτιμώντας ότι η θαρραλέα αντιπολεμική τοποθέτησή του -μετά από ταλαντεύσεις- σηματοδότησε την μετάβαση «από τον ριζοσπαστικό σοσιαλισμό στον εργατικό, διεθνιστικό κομμουνισμό». Και τα δύο άρθρα συνδέουν τη συζήτηση για τη μικρασιατική εκστρατεία με τον σημερινό ελληνοτουρκικό ανταγωνισμό και την ανάγκη διεθνιστικής κομμουνιστικής πολιτικής. Ο Κώστας Παλούκης παρουσιάζει το κίνημα των αναπήρων πολέμου κατά τα έτη 1923-1925 με την ισχυρή παρουσία των αρχειομαρξιστών, ενώ η Μαριάνθη Πελεβάνη στην παρέμβασή της σχολιάζει τη συνάντηση των προσφύγων της Μικρασίας με τους απόκληρους της Ελλάδας και τη γέννηση του ρεμπέτικου τραγουδιού.

Εκτός των δύο αφιερωμάτων, τα Τετράδια Μαρξισμού φιλοξενούν δυο κείμενα πολιτικής θεωρίας: ένα μεταφρασμένο κεφάλαιο από το βιβλίο του Bertell Ollman με τίτλο «Γιατί διαλεκτική; Γιατί τώρα – Ή, πώς να μελετήσουμε το κομμουνιστικό μέλλον μέσα στο καπιταλιστικό παρόν» και το άρθρο του Παύλου Μουρουζίδη με τίτλο «Μεσσιανισμός και μηδενιστική βία στην κοινοτική παράδοση». Επίσης υπάρχουν το ιστορικό άρθρο του Γιώργου Μιχαηλίδη με τίτλο «Οι κοινωνικοί αγώνες στην επαναστατημένη Άνδρο 1821-1828» και το άρθρο του Αντώνη Κασίτα για τα 50 χρόνια από το θάνατο του Μάρκου Βαμβακάρη.

Δεν θα μπορούσαν να λείπουν από το 15^ο τεύχος τα σχόλια και οι βιβλιοκριτικές.

Αναδημοσίευση από Τετράδια Μαρξισμού / Ένα τεύχος με δύο δυνατά αφιερώματα: Κομμούνα και 1922 – Εφημερίδα ΠΡΙΝ (prin.gr)