Η Γενετική Μηχανική προσφέρει τη δυνατότητα άμεσης προσθήκης νέων γονιδίων σε οργανισμό, που του προσφέρουν νέες δυνατότητες – χαρακτηριστικά. Οι οργανισμοί με τους νέους χαρακτήρες ονομάζονται γενετικά τροποποιημένοι ή αλλιώς διαγονιδιακοί (διεθνής όρος GMOs) . Ο κλάδος της Γενετικής Μηχανικής αξιοποιεί τη τεχνική του «ανασυνδυασμένου DNA» για να εισάγει νέα ή να τροποποιήσει γονίδια και μαζί με μεθόδους ανάπτυξης και καλλιέργειας μικροοργανισμών συνιστούν το κλάδο της Βιοτεχνολογίας. Η Βιοτεχνολογία τώρα έχει ποικίλες εφαρμογές, από τη δημιουργία γενετικά τροποποιημένων βακτηρίων με δυνατότητα παραγωγής ινσουλίνης για θεραπεία του διαβήτη μέχρι την πιθανή άμεση γονιδιακή «διόρθωση» στο dna, δημιουργία γενετικά τροποποιημένων φυτών πιο ανθεκτικών, την κλωνοποίηση κ.α.
Μία από τις μεγαλύτερες εφαρμογές των GMOs γίνεται στον αγροτικό τομέα με δημιουργία γενετικά τροποποιημένων φυτών τα οποία έχουν υποστεί επεξεργασία στο γενετικό υλικό τους ώστε να αποκτήσουν επιθυμητές ιδιότητες. Τα τρόφιμα που λαμβάνονται από τα φυτά αυτά ονομάζονται γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα (GM τρόφιμα). Τα αγροτικά προϊόντα αυτά μπορεί να είναι είτε τα ίδια τα φυτά (π.χ. γενετικά τροποποιημένες τομάτες, καλαμπόκι, σόγια), είτε προϊόντα επεξεργασίας τους (π.χ. λάδι από γενετικά τροποποιημένη σόγια ή καλαμπόκι, λεκιθίνη σόγιας). Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά προέρχονται από γενετικά τροποποιημένα φυτά και τα πλεονεκτήματα που τους αποδίδονται στη χρήσης τους είναι η μεγαλύτερη απόδοση των αντίστοιχων καλλιεργειών, η καλύτερη εμφάνισή τους, ο μεγαλύτερος χρόνος ζωής τους, η ανθεκτικότητα τους σε ζιζάνια – μικροοργανισμούς κ.α. Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, οι συνέπειες που προκαλούν στην ίδια την υγεία των ειδών αλλά και στο περιβάλλον είναι καταστροφικές.
Παράλληλα, οι φυσικές καλλιέργειες μολύνονται από τα GMOs και διαχέονται στο περιβάλλον τους, με πιθανό το κίνδυνο εξαφάνισης των φυσικών ειδών. Ακόμη, είναι γνωστό πως ο οργανισμός αναγνωρίζει τις δομές των φυσικών μορίων που περιέχονται στα τρόφιμα, τα αφομοιώνει και τα μεταβολίζει με σκοπό την πραγμάτωση των λειτουργιών του (αναπαραγωγή, ανάπτυξη κ.α.). Το αντίθετο συμβαίνει με τα γενετικά τροποποιημένα, τα οποία δεν είναι συμβατά με το μεταβολισμό των οργανισμών. Ακόμη, εδώ έχει ενδιαφέρον το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι γεωργοί αν αποφασίσουν να καλλιεργήσουν σπόρους που έχουν προκύψει από αυτή τη τεχνική. Σπόρους που τους προμηθεύτηκαν από κάποια πολυεθνική εταιρία και άρα και τα αντίστοιχα φυτοφάρμακα και που δε μπορούν να κρατήσουν και να αναπαράγουν τους ίδιους για επόμενη χρονιά με αποτέλεσμα τη συνεχή αγορά τους από την εκάστοτε πολυεθνική. Στην περίπτωση αυτή χάνουν την ανεξαρτησία τους.
Θα ήταν σχετικά εύκολο να τεθούμε κατά ή υπέρ της χρήσης των γενετικά τροποποιημένων φυτών και ζώων σκεπτόμενοι πιθανώς το περιβάλλον, την ποιοτική διατροφή του ανθρώπου ή τη μαζική παραγωγή τροφίμων αντίστοιχα. Στην περίπτωση αυτή, που πρόκειται για μια επιφανειακή ανάγνωση θα λέγαμε, αγνοούμε αρκετές παραμέτρους (τη στάση της Ε.Ε. στην εισαγωγή μεταλλαγμένων τροφίμων, το ίδιο το σύστημα καπιταλιστικής παραγωγής και τα προβλήματα που έχουν προκύψει από όλο και μεγαλύτερη κερδοφορία του κεφαλαίου και των πολυεθνικών σε βάρος των λαών, τη στάση των ΜΚΟ στο ζήτημα, τη σημασία του κοινωνικοοικονομικού συστήματος και γενικώς περιβάλλοντος στην εξέλιξη και συμπεριφορά των ειδών, αλλά και την πολυπλοκότητα του συστήματος γονιδιακής έκφρασης των οργανισμών ).
Ας πάρουμε ένα ένα τα πράγματα. Στο ζήτημα έχει μικρή αλλά εξαιρετική σημασία να αναφερθεί πως ένα γονίδιο δεν ισοδυναμεί με ένα χαρακτηριστικό του οργανισμού αλλά και πως το προϊόν της μεταγραφής και μετάφρασης ενός γονιδίου δεν ελέγχεται αποκλειστικά από αυτό το γονίδιο, το τελικό προϊόν αποτελεί και αποτέλεσμα τροποποιήσεων (π.χ. μεταμεταφραστικές τροποποιήσεις της προϊνσουλίνης και παραγωγή της ινσουλίνης ). Αυτό δεν αναφέρεται μόνο για να γίνει κατανοητό το πόσο πολύπλοκη είναι η διαδικασία παραγωγής ενός προϊόντος αλλά και για το πόσο σύνθετη και μελετημένη πρέπει να είναι η πορεία που ακολουθεί η έκφραση του ώστε να είναι εφικτή και στον γενετικά τροποποιημένο οργανισμό. Άρα, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η εισαγωγή απλά ενός γονιδίου σε ένα οργανισμό δε του δίνει από μόνη της την δυνατότητα απόκτησης του επιθυμητού χαρακτηριστικού, αυτό όμως ίσως να είναι ένα πρόβλημα το οποίο μπορεί να ξεπεραστεί.
Το ζήτημα είναι πως αν η συνθήκη αυτή δε γίνει κατανοητή, τότε από μόνη της μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο εμφάνισης μια ιδιαιτέρως επικίνδυνης θεωρίας. Πολλοί, πάνω στο δόγμα « ένα γονίδιο = ένα χαρακτηριστικό» προσάπτουν σε άτομα αλλά και ολόκληρους λαούς συμπεριφορές αγνοώντας θα λέγαμε το περιβάλλον και τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες στις οποίες έχουν ζήσει και εξελιχθεί με αποτέλεσμα την ανάπτυξη ρατσιστικών αντιλήψεων. Παράδειγμα αποτελεί π.χ. η άποψη πως γονιδιακά οι μαύροι έχουν εγκληματική συμπεριφορά ή μικρότερο δείκτη iq test.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει να εξετάσουμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες χρησιμοποιούνται τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα, αλλά και τον τρόπο εισαγωγής τους ευρέως στην παραγωγή. Ας κάνουμε λοιπόν τις εξής σημειώσεις: Έχουν περάσει σχεδόν 37 χρόνια, όταν το 1980 αποφασίστηκε ότι κάθε γενετικά τροποιημένος οργανισμός θα θεωρείται εφεύρεση του επιστήμονα ο οποίος θα έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα για τη χρήση τους αλλά και την όποια εφαρμογή τους. Λίγο μετά η εταιρία Genetech, η πρώτη εταιρία που ασχολείται με τη γενετική μηχανική και διαθέτει μετοχές σε επενδυτές παρακολουθεί τη μετοχή της να ανεβαίνει συνεχώς. Πλήθος επιχειρήσεων ,ακόμη και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων (φαρμακευτικές, αγροτοβιομηχανίες κλπ) ξεκινούν τις έρευνες με σκοπό την απόκτηση διπλωμάτων ευρισειτεχνίας αλλά και την καπιταλιστική κερδοφορία και τον έλεγχο των αγορών παγκοσμίως. Μερικές πατέντες είναι τόσο γενικές, που επιτρέπουν σε πολυεθνικές ακόμη και τον έλεγχο της χρήσης ειδών. Ενδεικτικά, η εταιρία που χρηματοδότησε την κλωνοποίηση της Dolly, έκανε αίτηση για πατέντα που ελέγχει όλα τα κλωνοποιημένα θηλαστικά. Ο ανταγωνισμός μεταξύ πολυεθνικών εκτινάσσεται. Το γενετικό υλικό αποτελεί ατομική ιδιοκτησία, και δίνει τη δυνατότητα τόσο στις πολυεθνικές να αυξάνουν το κέρδος τους, όσο και στις ιμπεριαλιστικές και καπιταλιστικές χώρες να ελέγχουν το εμπόριο τροφίμων και γεωργικής παραγωγής.
Οι γεωργοί που επιλέγουν να καλλιεργήσουν γενετικά τροποποιημένα είδη, προμηθεύονται συνεχώς σπόρους από πολυεθνικές με το αζημίωτο. Μεγάλο κομμάτι αγροτών δεν μπορεί να ανταποκριθεί και έτσι παρατηρείται συγκέντρωση της γης και του κεφαλαίου παγκοσμίως στα χέρια λίγων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτελεί το επειχήρημα των πολυεθνικών, ότι με τη χρήση Γ.Τ.Π. μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες σε τροφή ολόκληρου του κόσμου. Κάνουν πως αγνοούν όμως πως οι συνθήκες πείνας, φτώχειας, εκμετάλλευσης αλλά ακόμη και καταστροφής του περιβάλλοντος (πετρελαιοκηλίδες – γενετικά τροποποιημένο βακτήριο που τρώει το πετρέλαιο) είναι προϊόντα του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος παραγωγής, των σχέσεων παραγωγής και διανομής των προίόντων. Παλεύουμε για μια επιστήμη και τεχνολογία που θα εξυπηρετεί τις πραγματικές ανάγκες του ανθρώπου και της καλής συμβιωσής του με το περιβάλλον και όχι το κέρδος του κεφαλαίου και των επιχειρήσεων ( εξάλλου ας αναρωτηθούμε αν τα τρόφιμα που παράγονται φυσιολογικά μοιράζονταν στον κόσμο με βάση τις ανάγκες του θα υπήρχε πρόβλημα πείνας ; ).
Ενδιαφέρον, έχει και η στάση της Ε.Ε. στο ζήτημα, όπου στην αρχή αρνούταν τη εισαγωγή γενετικά τροποποιημένων προϊόντων και τροφιμών και στη συνέχεια έκανε την οπισθοχώρηση. Φυσικά, δεν πρόκειται για κάποιου είδους διαφωνία με τα τρόφιμα αυτά ή δισταγμό για την υγεία των οργανισμών που τα καταναλώνουν ή από σκοπιά οικολογικής ευαισθησίας. Ας θυμηθούμε καλύτερα, πως το ίδιο διάστημα που Ε.Ε. ήταν επιφυλακτική με τα ΓΤΠ και οι αμερικάνικες πολυεθνικές κατέθεταν πατέντες για γενετικά τροποποιημένα φυτά και σπόρους ,οι ευρωπαϊκές πολυεθνικές κατέθεταν αίτηση για πατέντα όλων των γενετικά τροποποιημένων θηλαστικών έπειτα από την δημιουργία της Dolly στην Αγγλία. Το διάστημα αυτό η Αμερική ήταν αρκετά πιο μπροστά στη γνώση των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών και συνεπώς δε συνέφερε το ευρωπαικό κεφάλαιο το άνοιγμα της αγοράς της Ευρώπης στα μεταλλαγμένα, που θα το κατακτούσαν οι Αμερικάνοι. Συνεπώς η αρχικά αρνητική στάση της Ε.Ε. αποδίδεται στον ανταγωνισμό μεταξύ πολυεθνικών με έδρα την Ευρώπη και την Αμερική αντίστοιχα, αλλά και στις ενδοαστικές αντιθέσεις ( χαρακτηριστική η αντίθετη άποψη μεταξύ της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ).
Συνεπώς δε μπορούμε να εξετάσουμε την προσφορά της Γενετικής Μηχανικής αλλά και των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών αποκόπτοντας τα από το καπιταλιστικό σύστημα στο οποίο αναπτύχθηκαν. Τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα μας δίνουν τρομερές δυνατότητες, όπως η συνεισφορά τους στην ιατρική με εξαιρετικά γνωστό το παράδειγμα της μαζικής παραγωγής ινσουλίνης και λοιπών φαρμακευτικών πρωτεϊνών από γενετικά τροποποιημένα βακτήρια τα οποία δεν είναι προσβάσιμα σε όλα το κόσμο, ή ακόμη και η αντιμετώπιση προβλημάτων που προκύπτον από την καταστροφή του περιβάλλοντος προς την κερδοφορία των επειχηρήσεων όπως είναι το πετρέλαιο στους ωκεανούς που μπορεί να καταναλωθεί από γενετικά τροποποιημένα βακτήρια αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η τωρινή εφαρμογή τους εξυπηρετεί στην πλειοψηφία τους τις ανάγκες τις αγοράς και όχι της κοινωνίας.
