Για δεύτερη χρονιά η ομάδα 4Frontal παρουσιάζει την παράσταση «Αριστερόχειρες» στο Θέατρο Μπέλλος έως τις 31 Ιανουαρίου 2023. Ίσα που προλαβαίνετε να πάτε να τη δείτε (αν δεν είναι ήδη sold out). Ως Αναιρέσεις παρακολουθήσαμε την παράσταση και συνομιλήσαμε με την ομάδα 4Frontal.
Λίγα λόγια για την παράσταση και τους συντελεστές της..
Η παράσταση αναφέρεται στον Εμφύλιο και στην μεταπολεμική Ελλάδα, γεμάτη συμβολισμούς και αλληγορίες. Από την σκηνή του θεάτρου Μπέλλος παρελαύνουν φιγούρες ανθρώπων που στο πρόσωπό τους καθρεφτίζεται όλη η μεταπολεμική ιστορία, όπως διαμορφώθηκε από τις εσωτερικές και εξωτερικές εξελίξεις. Βλέπουμε παιδιά που μεγάλωσαν στις «Παιδουπόλεις» της βασίλισσας Φρειδερίκης, επιχειρώντας µια σκιαγράφηση των συνθηκών που επικρατούσαν σε αυτές, και από εκεί ξεκινά ένα ταξίδι στα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου στην Ελλάδα. Από την άλλη, βλέπουμε και τα «παιδιά της Τασκένδης» που φυγαδεύτηκαν στα βουνά, παιδιά και εγγόνια των μαχητών του Δ.Σ.Ε., που αρνούνται να υπακούν τις εντολές της βασίλισσας και να μάθουν να ζουν με φόβο. Το έργο συνεχίζει με ιστορίες από τα Δεκεμβριανά μέχρι το «βρώμικο ’89» και αναδεικνύει πως το πολιτικό θέατρο είναι αναγκαίο και έχει να δώσει πολλά στο σήμερα. Το σενάριο της Νεφέλης Μαϊστράλη πάει πολύ βαθιά στη σκέψη, βάζοντας το κοινό να σκεφτεί και να προβληματιστεί. Η σκηνοθεσία, οι κινήσεις και η μουσική σε συνδυασμό με τους εξαιρετικούς ηθοποιούς συνθέτουν ένα έργο που σίγουρα είναι από τα must της χρονιάς.
Τυχαίνει η δημοσίευση της συνέντευξης και η παρουσίαση του έργου να συμπίπτει με το θάνατο του έκπτωτου βασιλιά, κάνοντας επίκαιρο το έργο και το μήνυμα που αφήνει πως δεν έχουμε ξεμπλέξει με την ιστορία και ο εμφύλιος ουσιαστικά υπάρχει ακόμα.
Ομάδα 4Frontal
Σενάριο: Νεφέλη Μαϊστράλη
Σκηνοθεσία: Θανάσης Ζερίτης
Σκηνικά-Κοστούμια : Γεωργία Μπούρδα
Επιμέλεια κίνησης: Κατερίνα Φώτη
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελένη Τσιμπρικίδου
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Παίζουν: Ελένη Βλάχου, Τάσος Δημητρόπουλος, Χάρης Κρεμμύδας, Νεφέλη Μαϊστράλη, Πάνος Τοψίδης.
Ακούγεται ο Σταύρος Γιαννουλάδης και η Ευαγγελία Καρακατσάνη
Από πού προήλθε το σκεπτικό για το σενάριο και το σκηνικό κατά τη διάρκεια της παράστασης;
Νεφ: Αυτό το έργο είναι ένα έργο που έγραψα κατά τη διάρκεια της καραντίνας, στα πλαίσια του εργαστηρίου δημιουργικής γραφής στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Πάντα το ενδιαφέρον μου ήταν να γράψω κάτι για τον εμφύλιο. Έπεσα πάνω στις Παιδοπόλεις και στην καύση των φακέλων και προέκυψε η θεματική.
Οπότε, ξέρεις, το ολοκλήρωσα μέσα στην καραντίνα – έχοντας πολύ χρόνο – έψαξα, ερεύνησα αρκετά και μαζί με τον Θανάση (σκηνοθέτης) κάναμε πολλές κουβέντες και με φίλους που είχαν ιστορικές γνώσεις και με τον Χάρη κουβεντιάζαμε και έγραψα αυτό το πόνημα που μετά πήρε επιχορήγηση και ανέβηκε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, στην σκηνή ΩΜΕΓΑ. Μετά ανέβηκε δεύτερη χρονιά στο Θέατρο Μπέλλος, εδώ που μας επισκεφθήκατε ως Αναιρέσεις.
Το έργο φαίνεται να είναι με μια σύγχρονη ματιά στον Εμφύλιο και φαίνεται πως έχει γίνει συλλογική δουλειά. Πώς η ομάδα το έτρεξε όλο αυτό;
Νεφ: Έχουμε δοκιμάσει από όλους τους τρόπους δουλειάς. Έχουμε δουλέψει από δραματοποιημένη λογοτεχνία που έχει έρθει draft πάνω στη σκηνή και έχουμε κάνει εμείς θέατρο, αμιγώς θεατρικό κείμενο κλπ. Αυτό ξεκίνησε ως θεατρικό κείμενο που μετά ενισχύθηκε από αυτοσχεδιασμούς των παιδιών στις σκηνές, από μουσικές επιλογές του Θανάση Ζερίτη και της βοηθού, Ελένη Τσιμπρικίδου, που ενισχύσανε μουσικά το θεατρικό, και η Κατερίνα Φώτη έφτιαξε τις σκηνές και τα στησίματα, τις δόμησε κινησιολογικά μαζί με το Θανάση. Αυτό ήτανε. Δηλαδή, οι περισσότερες δράσεις ήταν γραμμένες στην παρούσα φάση. Η Γεωργία Μπούρδα αφού διάβασε το έργο προσπάθησε με το budget που είχαμε να διαμορφώσει το σκηνικό.
Φαίνεται πολύ ωραία δουλειά και δεμένη. Πόσα χρόνια λειτουργείτε ως ομάδα;
Χαρ: Η ομάδα ιδρύθηκε επίσημα από το 2009.
Νεφ: Βλέπεις τη σοβαρότητα με την ίδρυση
Χαρ: Με τη μορφή που είναι τώρα είναι από το 2011. Δηλαδή εμείς που τελειώσαμε τη δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών το 2011, ως συμμαθητές αποφασίσαμε και ιδρύσαμε την ομάδα. Μας αρέσει και η λογοτεχνία στο θέατρο και το πολιτικό θέατρο και ο στόχος πάντα είναι να προβληματίζουμε με ένα τρόπο τον θεατή αν γίνεται.
Πάνος: Επικοινωνούμε βασικά τους δικούς μας προβληματισμούς
Χαρ: Αν γίνει αυτό με οποιοδήποτε τρόπο μπορούμε να πούμε ότι ο στόχος έχει επιτευχθεί.
Έχω παρατηρήσει πως όλα τα έργα που έχετε ασχοληθεί/ανεβάσει πιάνουν κοινωνικά ζητήματα…
Χαρ: Κοινωνικά ζητήματα, πολλά ζητήματα της Ελλάδας
Νεφ: Ναι, πολύ Ελλάδα
Χαρ: Μας αφορούσαν πάντα αυτά τα ζητήματα, αλλά τώρα πια είναι ξεκάθαρο πως η Ελλάδα και οι παθογένειές της μας έχουν προβληματίσει.
Νεφ: Γιατί για αυτό μπορούμε να μιλήσουμε. Αυτό ζούμε, αυτό βιώνουμε. Σε αυτό που επίσης έχουμε «συναντηθεί» ως ομάδα είναι ότι το κοινωνικό είναι αναγκαστικά πολιτικό. Δηλαδή, δεν είναι ότι το ένα αναιρεί το άλλο ή ότι θα ανεβάσουμε μια παράσταση αμιγώς κοινωνική που δεν θα έχει πολιτικές προεκτάσεις και αντίστροφα. Η βασική μας σκέψη είναι ότι το θέατρο πάντα είναι πολιτική πράξη και πάντα το πολιτικό γίνεται κοινωνικό, θέλοντας και μη. Πότε φωτίζουμε τη μια πλευρά, πότε την άλλη, αλλά εκεί είμαστε και αυτό μας αφορά.
Για να στηθούν όλα αυτά και η όλη προσπάθεια να ανέβουν οι παραστάσεις φαντάζομαι χρειάζεται το μεγάλο budget. Υπάρχουν επιχορηγήσεις;
Χαρ: Το τι θεωρητικά χρειάζεται με το τι πρακτικά συμβαίνει τελικά απέχει πολύ. Από το 2016 και μετά είμαστε τακτικά επιχορηγούμενοι. Όχι με ευκολία, έχουμε προσπαθήσει αρκετά για να συμβεί αυτό.
Νεφ: Επίσης, οι επιχορηγήσεις έχουν περάσει σε ένα σημείο συγχρηματοδότησης. Δηλαδή το budget είναι μια βοήθεια, δεν είναι εξ’ ολοκλήρου επιχορήγηση, ειδικά σε μικρές ομάδες και σε σχέση με παλαιότερα. Οπότε είτε θα κάνεις κάτι με πολύ λίγα χρήματα, είτε θα κάνεις κάτι ήδη έχοντας κάποια χρήματα στην άκρη, βρίσκοντας συμπαραγωγή, ενισχύοντας αυτό που σου δίνει το κράτος. Ενώ παλαιότερα οι ομάδες έπαιρναν επιχορηγήσεις που τους επέτρεπαν να ανεβάζουν ολοκληρωμένες παραστάσεις, να δοκιμάζουν, να πειραματίζονται κλπ.
Πώς είναι η διαδικασία των επιχορηγήσεων; Βλέπουν το έργο και αποφασίζουν;
Χαρ: Συντάσσουμε μια πρόταση με τη θεματική, τον προϋπολογισμό, τους συντελεστές.
Νεφ: Στις Αριστερόχειρες είχαμε στείλει και το έργο. Αν είναι δημιουργία πρωτότυπη, καινούρια τη θέλουν ολόκληρη.
Παν: Υπάρχει μια επιτροπή από το κράτος που αποφασίζει.
Χαρ: Χρειάζεται και το track record της ομάδας σε σχέση με το τι έχει κάνει παλιότερα. Μια ιστορία. Τι έχει κάνει παλαιότερα, οικονομικά αν ήταν εντάξει, αν τήρησε αυτά που έπρεπε σε προηγούμενη επιχορήγηση. Σε αυτά είμαστε εντελώς τυπικοί γιατί το έχουμε πάααρα πολύ ανάγκη.
Νεφ: Έχει έναν τρόπο κι αυτό, αλλιώς δεν μπορείς να εξασφαλίσεις τίποτα. Υπάρχουν άτομα στην ομάδα που δίνουν πολλή προσοχή σε αυτό. Οι προτάσεις έχουν κόπο. Μετά έχει πολύ κόπο να αξιοποιήσεις σωστά τα χρήματα, να τα δικαιολογήσεις σωστά. Δεν είναι «αα πήρα τα χρήματα κάνω ότι θέλω». Ίσα ίσα δεν ξαναπαίρνεις αν κάνεις κακή διαχείριση.
Χαρ: Έχουμε κάνει και προτάσεις που έχουν πέσει στο κενό.
Αναιρ: Λογικό εντάξει, αν παίρνανε και όλα
Χαρ: Ναι ναι αλλά 10 χρόνια τώρα
Αναιρ: Ακούγεται σκληρό
Χαρ: Ε ξέρεις σκληρός είναι ο κόσμος
Νεφ: Πολλές φορές έχουμε πονοκεφαλιάσει γιατί δεν μπορείς να τη γυρίσεις πίσω, δεν θες κιόλας και από την άλλη κάνουμε ολόκληρο Sudoku για να βγουν και όλοι κάπως να πληρωθούμε αξιοπρεπώς και να μην είναι πάρεργο. Είμαστε και μεγάλοι άνθρωποι πια (χαχα)
Είναι η βασική δουλειά; Χρειάζεται να κάνετε και δεύτερη δουλειά;
Νεφ: Χρειάζεται να κάνουμε και άλλη
Αναιρ: Το βλέμμα σας τα είπε όλα
Νεφ: Έχει ακριβύνει πάρα πολύ το σούπερ μάρκετ
Αναιρ: Άρα το πρωί άλλη δουλειά; Και μετά θέατρο
Νεφ: Ή παίζεις σε άλλες παραστάσεις.
Χαρ: Αν πάρεις το ρίσκο να παίξεις με την ομάδα πολλές μέρες (Τετάρτη – Κυριακή) πρέπει να είσαι προετοιμασμένος για όλα.
Με τα θέατρα πώς συντονίζεστε; Χρειάζεται να δίνετε κομμάτι της επιχορήγησης;
Νεφ: Είναι μια συμφωνία που γίνεται κάθε φορά διαφορετικά. Δηλαδή στον Πειραιά επειδή ήταν στα πλαίσια διαγωνισμού και βραβεύτηκε ανάμεσα στα έργα, είχαμε κάποιες διευκολύνσεις και βοήθεια από το θέατρο.
Χαρ: Αναλόγως το θέατρο, μπορεί να είναι κάποιο ποσό ενοικίου, κάποιο συγκεκριμένο ποσό, ο καθαρισμός του θεάτρου. Είναι λίγο περίπλοκο.
Νεφ: Εδώ είναι ένα καινούριο θέατρο, το ότι συναντήσαμε αυτά τα παιδιά είναι πολύ μεγάλο ευτύχημα γιατί συνομιλούμε και με τον τρόπο που κάνουν τη δουλειά τους. Είμαστε νέοι άνθρωποι, είναι νέοι άνθρωποι, δίνουν και αυτοί τον αγώνα τους και έχουμε συνεννοηθεί, στον τρόπο που γίνεται η δουλειά.
Χαρ: Μας πήρε πάρα πολύ χρόνο για να βρούμε μια τέτοια συνεργασία παρότι έχουμε μιλήσει με πολλά θέατρα τόσα χρόνια. Οπότε εδώ είναι πολύ φιλόξενα
Αναιρ: Ειδικά στη φάση τώρα που πολλά θέατρα κλείνουν και τα πιο μικρά είναι παρατημένα σίγουρα είναι ότι καλύτερο
Νεφ: Αυτό το θέατρο υπήρχε και τα παιδιά έκαναν πολλή ωραία δουλειά που ανέλαβαν. Πρώτη φορά ήρθαμε για το έργο και δεν το ξέραμε. Είναι κανονικό θέατρο και στο κέντρο, δεν είναι αποθήκη που βάλαμε 5 καρέκλες.
Χαρ: Έχει 138 θέσεις. Ειδικά σε σχέση με άλλα θέατρα που έχουν μια σκηνή και έχουν 35 θέσεις ας πούμε. Είναι πολύ καλή περίπτωση
Νεφ: Μας άρεσε και ο χώρος, πολύ. Βρήκαμε και την επαφή με την ομάδα που έχει το θέατρο και συντονιστήκαμε οι δύο ομάδες. Κι αυτό είναι ωραίο που έχουμε μια τέτοια σχέση. Ήρθαμε να τους συναντήσουμε και είδαμε ένα κανονικό θέατρο που έχουν κάνει όλη τη δουλειά με τα χέρια τους.
Επόμενη σκέψη για έργο ή παραστάσεις; Υπάρχει περίπτωση να πάρει παράταση;
Νεφ: Ήταν να τελειώσουμε στις 17 του μήνα, και πήραμε παράταση για άλλα δύο δευτερότριτα, μέχρι τις 31 Ιανουαρίου.
Νεφ: Το επόμενο που ετοιμάζουμε είναι καινούρια επιχορήγηση και λέγεται μπλε καστόρινα παπούτσια του Σκρουμπέλου. Ο οποίος είναι πολύ ωραίος λογοτέχνης, που τα κείμενα του είναι και κοινωνικά και πολιτικά. Έχει γράψει και για τις παιδουπόλεις αλλά το είδα μετά και είπα κοίτα να δεις ωραία σύνδεση. Πρώτα είχα διαβάσει τα μπλε καστόρινα παπούτσια και μετά έπεσε στα χέρια μου άλλο κείμενο του που ήταν σε ευθεία σύνδεση. Οπότε θα κάνουμε αυτό στο Μπέλλος.
Χαρ: Μετά την εμφυλιακή Ελλάδα πάμε λίγο πιο μετά
Αναιρ: Η ιστορία συνεχίζεται
Νεφ: Ναι, ναι μελετάμε, μελετάμε. Αυτό θα είναι λογοτεχνία. Ο άνθρωπος έχει φτιάξει ένα σύμπαν διαφορετικό από τους αριστερόχειρες. Είναι δομημένο σύμπαν, έχει μια ιστορία γύρω από ένα μαγαζί που άνοιξε στο Μεταξουργείο και λέγεται «Χαβάη», εκείνα τα χρόνια ‘63-‘65, τα μετεμφυλιακά. Στο σύμπαν του Σκρουμπέλου συνυπάρχουν αγόρια που ντύνονται γυναίκες και διεκδικούν τη σεξουαλική τους ελευθερία και το μεροκάματό τους, πρώην χίτες, ματαιωμένοι αγωνιστές, οι νεαροί Λαμπράκηδες, η λεγόμενη αμερικανική βοήθεια. Είναι μια απόπειρα ανασύστασης αυτών των σκοτεινών χρόνων που έφεραν τη Χούντα.
Χαρ: Ένας κόσμος που αρχίζει να ανοίγει με έναν τρόπο το θέμα των φύλων. Αναδεικνύει θέματα σε σχέση με το ότι υπάρχει το θέμα του βιοπορισμού, της εκπόρνευσης, το πεζοδρόμιο, όλα αυτά τα πράγματα και την αντιμετώπιση της αστυνομίας σε αυτό, του κράτους. Ξαφνικά εμφανίζεται μια κοινωνική ομάδα που είναι ταμπού για τα δεδομένα της εποχής και ακόμα είναι.
Ακούγεται πολύ ενδιαφέρον. Θα ρθω διαβασμένη στην επόμενη παράσταση. Έχετε συγκεκριμένο περιθώριο από τις επιχορηγήσεις για να ανέβει η κατάσταση;
Νεφ και Χαρ: Ναι. Πιέζει η κατάσταση.
Εμάς μας απασχολούν αρκετά τα κοινωνικά Ιδρύματα (Στέγη Ωνάση, Νιάρχος) που πιάνουν πολλά σύγχρονα ζητήματα που απασχολούν τη νεολαία στην Ελλάδα και γενικότερα και τα παρουσιάζουν πιο πολύ σαν να είναι σε βιτρίνα. Οπότε ήθελα να ρωτήσω ποια η άποψη σας.
Τάσος: «της μόδας» ζητήματα. Είτε φτιάχνουν μόδα είτε προωθούν
Νεφ: Νομίζω ότι αυτοί οι οργανισμοί δίνουν το σήμα του Πολιτισμού στην Ελλάδα. Σου δίνουν τα χρήματα και την ευκολία να πειραματίζεσαι και να δοκιμάζεις. Τώρα το με ποιες συνθήκες γίνεται, προδιαγραφές, πώς επιλέγουν είναι άλλο θέμα.
Τάσος: Ναι, δηλαδή τα χρήματα που μπορεί να δώσουν σε εμάς ενδεχομένως έχει να κάνει με το αν θα κάνουμε αυτό που θέλουν αυτοί.
Νεφ: Εμείς ως ομάδα έχουμε κάνει/ δοκιμαστεί μόνο στο εφηβικό εκεί. Σαν θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα. Δεν έχουμε δοκιμαστεί σε κάτι άλλο για να σου πω αλήθεια τι παίζει. Ούτε έχουμε δουλέψει μέσα στην ομάδα τους για να πω με σιγουριά τις συνθήκες. Καταλαβαίνω ότι είναι μόνο τάσεις εκεί. Αν έχουμε την αντίστοιχη εμπειρία να ξανακάνουμε τη συνέντευξη.
Τελευταία ερώτηση: Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να μένει στο κοινό μετά την παράσταση; Εκτός από το γεγονός της αφήγησης του εμφυλίου που είναι θολή περίοδος στην ιστορία μας.
Τάσος: Κυρίως η παράσταση δανείζεται τον Εμφύλιο για να αφυπνίσει το κοινό πως ακόμα υπάρχει αυτός ο εμφύλιος. Κάπως μας έχει μείνει ένα αποτύπωμα κρίσης ταυτότητας. Αυτό το έργο μου αναμοχλεύει λίγο το «να κοιτάμε πέρα από την ταυτότητα».
Παν: Για μένα όλο το έργο είναι η σκηνή με την Αμερικάνα και τη μάνα που ψάχνει. Αν εμένα μου μιλάει κάτι και θα θελα να πω είναι η ιστορία πως ακόμα ψάχνουμε πράγματα και δεν ξέρουμε το παρελθόν μας και από πού είμαστε.
Χαρ: Θα δανειστώ μια πολύ συγκεκριμένη ατάκα από το κείμενο της Νεφέλης. Ότι αυτή η μάχη έχει νικητή και ηττημένο και γενικά ότι διαφωνούμε για ουσιώδη πράγματα που έχουν να κάνουν με τον πυρήνα του κόσμου και το πώς πρέπει να είναι και να ζει ο άνθρωπος. Αυτό πρέπει να το καταλάβουμε και δεν πρέπει να το καλύπτουμε. Να μη λέμε ότι είμαστε καλά και πόσο ωραία περνάμε εδώ γιατί βγαίνει αλλιώς αυτό το ζήτημα προς τα έξω.
Νεφ: Συν ότι η πολιτική γραμμή δεν έχει αλλάξει. Τα ζητήματα τα οποία τίθενται είναι τα ίδια. Για αυτό με ενδιαφέρει ο εμφύλιος και θα με ενδιαφέρει. Δεν έχει εκτονωθεί με τους Αριστερόχειρες. Θεωρώ ότι αν κοιτάξεις τη σύγχρονη ιστορία, ο εμφύλιος είναι το ιστορικό γεγονός που μας καθόρισε ως έθνος, έφτιαξε την πολιτική κατάσταση των προηγούμενων δεκαετιών και συνεχίζει να διαμορφώνει την πολιτική κατάσταση του σήμερα. Όσο το αγνοούμε επαναλαμβάνουμε ακριβώς τα ίδια λάθη. Η άγνοια της ιστορίας είναι αυτή που με απασχολεί. Για μένα ένας από τους λόγους που δεν ξεσηκώνεται ο κόσμος να τους φάει ζωντανούς είναι γιατί δεν γνωρίζουμε τη δύναμη μας και θεωρούμε ότι ζούμε πράγματα πρώτη φορά ενώ δεν είναι έτσι.
Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο και την ωραία συζήτηση που κάναμε. Περιμένουμε τις επόμενες δουλειές σας!
